„Mensen realiseren zich vaak niet dat er wereldwijd ongeveer 7100 talen zijn. Onze focus ligt op talen die buiten de top-500 meest gesproken talen vallen”, aldus Ulf Hermjakob, werkzaam bij een onderzoeksinstituut van de University of Southern California in Los Angeles, op de website van de universiteit. Samen met zijn collega Joel Mathew – zoon van twee Indiase Bijbelvertalers – bouwt Hermjakob aan het programma Greek Room.

Hermjakob en Mathew ontmoetten elkaar in 2015 en deelden hun interesse voor zeldzame talen en het christelijke geloof. Dergelijke zeldzame talen waarvoor Greek Room bedoeld is, hebben vaak nog geen woordenboek of opgetekende grammaticaregels.

Greek Room is gebaseerd op de AI-techniek van Natural Language Processing (NLP). Het biedt een gereedschapskist voor de zakelijke, technische aspecten van het vertalen. Daardoor heeft de Bijbelvertaler meer tijd voor beslissingen die echt door mensen moeten worden genomen. Bij die laatste valt te denken aan het vinden van een oplossing voor Griekse of Hebreeuwse woorden waarvoor (nog) geen woord bestaat in de doeltaal.

Een van de gereedschappen van Greek Room is spellingcontrole. Die werkt anders dan het bekende rode golflijntje in Microsoft Word, omdat er vaak nog geen overeenstemming is over hoe je een woord schrijft. Soms is de Bijbel namelijk het eerste boek in een taal dat op schrift verschijnt. De spellingcontrole van Greek Room spoort daarom inconsistenties op: woorden die erg op elkaar lijken maar net verschillend geschreven zijn. Dit is mede nodig omdat er vaak meerdere personen aan één vertaling werken; consistent vertalen is dan lastiger.

Wildebeest

Verder vergelijkt Greek Room de nieuwe vertaling met bestaande vertalingen in verwante talen, zodat verkeerd of inconsequent vertaalde woorden worden opgespoord. Daarbij geeft Greek Room ook suggesties voor vertalingen.

Een ander gereedschap van Greek Room is ‘Wildebeest’. Deze techniek controleert een vertaling op detailniveau: de schrijfwijze van karakters en interpunctie. Ook moet Greek Room in de toekomst een chatfunctie gaan bieden voor antwoorden op moeilijke theologische vragen.

Greek Room wordt gesteund door onder andere Wycliffe Bijbelvertalers. De bedoeling is dat het een zogenoemd opensourceprogramma wordt, zodat Bijbelvertalers het wereldwijd vrij kunnen gebruiken en bewerken.

Complex

Bijbelvertalen is complex, het vertalen van een complete Bijbel kan meer dan tien jaar duren. Al jaren worden voor het vertaalwerk lokale werkers ingezet, vaak met behulp van een tussentaal waarin al een vertaling beschikbaar is.

Momenteel is de complete Bijbel beschikbaar in 733 talen voor 5,9 miljard mensen, meldde United Bible Societies in april. Het internationale actieprogramma Every Tribe, Every Nation, waarin onder andere Wycliffe Bijbelvertalers en SIL International participeren, heeft als doel dat alle mensen in 2033 de Bijbel kunnen lezen in een taal die ze begrijpen.